Τετάρτη 21 Οκτωβρίου 2015

Από το f.b., ανάρτηση πριν από δύο χρόνια

Έχω σκεφτεί αρκετές φορές τη συγκυρία, προικισμένα πνεύματα να διαμορφώνουν, τη δεκαετία του '50 και του '60, την εικόνα της χώρας. Έγραφα πριν από χρόνια ότι "οι οικοδομές της Αθήνας υπέγραφαν ένα φριχτό συμβόλαιο με την μελλοντική αμορφία, ενώ οι πιο 'εγγράμματοι' εκπρόσωποι της πολιτικής εξουσίας, ανυποψίαστοι, περνούσαν πλάι στις μπουλντόζες με τόμους του Κάντ και του Χέγκελ στη μασχάλη". 

Ένας απ΄αυτούς ήταν ο Κων. Τσάτσος, φιλόσοφος και στοχαστής της γενιάς του '30. Με σπουδαίο δοκιμιακό έργο, επιπλέον ποιητής και κριτικός, καλλιέργησε επιτυχώς και το είδος του αφορισμού (την πιο συμπτυγμένη και αριστοκρατική μορφή στοχασμού).

Χθες μεταμεσονυκτίως, στους ρακοσυλλέκτες που πήγα μετά από πολύ καιρό, βρήκα ένα λεπτό τομίδιο με αφορισμούς του. Δεν το είχα. "Αποχαιρετισμός". Τελευταία κείμενά του (Εκδόσεις των Φίλων). Κανείς δεν έγραψε με τρόπο που να τον εντάσσει αβίαστα στο ευρωπαικό πνεύμα και στις αξίες του, όπως ο Τσάτσος. Είτε μιλά για την "Οδύσσεια", είτε για ορισμούς του ηθικού και τη σχέση του με το ωραίο. Έξοχος ακόμα κι όταν αναφέρεται στην πρακτική ζωή. Συναντώ χαμογελώντας (ξέρω και ξέρουμε γιατί) το πρώτο γνωμάτευμα: ("Ο καλύτερος τρόπος να πετύχεις στα εγκόσμια είναι να είσαι "παλιάνθρωπος" εν μέτρω".)

Αυτοί που κέρδισαν τη μετεμφυλιακή ιδεολογική ηγεμονία (αναφέρομαι στην αριστερά) δεν μας άφησαν να δούμε καθαρά τον στοχασμό και το πνευματικό έργο γύρω μας, ούτε να καταλάβουμε ποια πράγματα και αξίες είχαν διάρκεια και σημασία. Δαπανήσαμε πολύ χρόνο, νομίζοντας ότι βαθαίνουμε ανθρωπιστικές ευαισθησίες και δεν κάναμε τίποτε άλλο απ' το να συμπορευόμαστε με τον μεθυσμένο από το όνειρο της ευζωίας όχλο. Κόβω τα φύλλα και διαβάζω υπογραμμίζοντας: "Η ελληνικότητα δεν έχει το ειδικό γνώρισμα που έχουν η σκανδιναυικότητα, η πορτογαλικότητα. Στα ψηλά της στρώματα είναι οικουμενικότητα [...] Ο Γκαίτε έχει ελληνικότητα ψηλότερη και βαθύτερη απ' όσο οι θαυμαστές του Θεόφιλου ή του Παλαμά" ή, λίγο πιο κάτω, "'Οταν ρώτησαν τον Σοπενχάουερ γιατί επιμένει να γίνει φιλόσοφος, απάντησε ''Η ζωή είναι κάτι ελεεινό. Προτιμώ να σκέπτομαι γι αυτήν' ".

Ακόμα σημειώσεις που αφορούν την "Οδύσσεια", λεπτές, επί μέρους παρατηρήσεις για τον έρωτα με τη Ναυσικά. "[...] Όταν όμως ακουμπισμένη σε μια κολώνα της μεγάλης αίθουσας του παλατιού της τον κοιτάζει από μακριά η Ναυσικά, γίνεται φανερή η προτίμησή της στον ώριμο άνδρα. Αυτό το σιωπηλό αγνάντεμα σημαίνει περισσότερα απ' τον ερωτικό λόγο". Ολιγοσέλιδο βιβλιαράκι, που βγαίνει μετά το θάνατο του συγγραφέα του. "Στη σύγχρονη ποίηση δεν έχουν θέση η σάτυρα και η οργή. Σκέπτομαι τον Ιουβενάλιο, τον Ντάντε, τον Γκαίτε του"Φάουστ". Αμφιβάλλω αν οι νέοι συγκινούνται από τη δύναμη και το μεγαλείο του Ντάντε, όταν στηλιτεύει οργίλος τους εχθρούς του".

Η κόρη μου βρήκε ένα ολοκαίνουργιο καροτσάκι, όπου το νήπιο μπαίνει και υποστηριζόμενο μαθαίνει να περπατά. Είδα κι αγόρασα ακόμα τρία προγράμματα του Βασιλικού Θεάτρου, 1948-49. "Ο Κουρεύς της Σεβίλλης", του λαμπρότερου γαλλικού πνεύματος (Μπομαρσέ) κατά τον Καρλάιλ, την "Καινούργια ζωή του Μπόγρη και τον "Βολπόνε" του Μπεν Τζόνσον. Συγκινητικά νεανικές φωτογραφίες της Λαμπέτη, του Χορν (ερμηνεύει τον Φίγκαρο), του Νέζερ (Μπάρτολο), του Ανδρέα Φιλιππίδη (Κόμης Αλμαβίβα). Σε προσεχή ανάρτηση θα δείξω αυτά τα παλιά προγράμματα, τους πρωταγωνιστές και κυρίως τις διαφημίσεις, που ζωντανεύουν το σκηνικό της παλιάς ζωής και των χρηστικών αξιών της. Τώρα, απ' το κρεββάτι της Κυριακής, δεν γίνεται.

Δεν υπάρχουν σχόλια: